Επιλογές στελεχών εκπαίδευσης: Μύθοι και παραδοχές

Του Κωνσταντίνου Ραμπίδη

H δημοκρατική λειτουργία του σχολείου δεν επιτυγχάνεται με την επιλογή του Διευθυντή από το σύλλογο διδασκόντων. Η δημοκρατική λειτουργία του σχολείου προϋποθέτει  ριζικές αλλαγές τόσο στο νομοθετικό πλαίσιο που το διέπουν όσο και σε παγιωμένες αντιλήψεις και στάσεις όλων όσων εμπλέκονται στην καθημερινότητά του. Προϋποθέτει αλλαγές που θα προτάσσουν, θα ενθαρρύνουν και  θα κατοχυρώνουν τη συλλογικότητα και τη συνευθύνη στην οργάνωση, τη λειτουργία και τη διοίκησή του. Μέσα σ’ ένα τέτοιο, αναμορφωμένο, πλαίσιο θα μπορούσε  να εξεταστεί και η επιλογή των στελεχών εκπαίδευσης (των πρώτων μεταξύ των ίσων).

Το ποιος και πώς θα επιλεγεί στη θέση του στελέχους έχει τη σημασία του, όμως, μιλώντας σχηματικά, συνιστά το θάμνο του δάσους. Το δέντρο, αποτελούν το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των στελεχών εκπαίδευσης και η πολιτική που καλούνται αυτά να υπηρετήσουν. Ενώ το ίδιο το δάσος, δεν είναι άλλο από το εκπαιδευτικό σύστημα της πατρίδας μας με τα συμπαρομαρτούντα του στο σύνολό τους.

Η υπάρχουσα κατάσταση  δεν επιδέχεται απλών βελτιώσεων, αλλά χρήζει θεμελιωδών αλλαγών. Αναφέρομαι, συνοπτικά, παρακάτω σε τρεις ουσιαστικές κατευθύνσεις μεταρρυθμίσεων.

• Υποχρεωτική εκπαίδευση

Ζητούμενο: Ένα σχολείο ενιαίο στη δομή, την οργάνωση και το περιεχόμενο σπουδών. Ένα σχολείο εντεκάχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης που θα ξεκινά από την ηλικία των πέντε ετών και δε θα έχει καμία λειτουργική σχέση με την εισαγωγή στα ΑΕΙ-ΤΕΙ. Ένα δημόσιο σχολείο ουσιαστικής υποχρεωτικής εκπαίδευσης που θα εκπληρώνει το σκοπό του, συμβάλλοντας: «… στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε, ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά».

• Μετα-υποχρεωτική εκπαίδευση

Ζητούμενο: Μια καλά οργανωμένη και ποιοτική τεχνική εκπαίδευση που, μαζί με τη γενική, θα συνδέονται λειτουργικά με τα ΑΕΙ και ΤΕΙ. Τα δύο τελευταία θα ορίζουν τα προαπαιτούμενα, τη διαδικασία εισαγωγής των υποψηφίων και, σαφώς, το πλαίσιο φοίτησης και διεκπεραίωσης των σπουδών σε αυτά.

Όλα τα άλλα συσκοτίζουν τον χώρο της εκπαίδευσης και καλύπτοντας, τεχνηέντως, προβλήματα μείζονος σημασίας, τον καθηλώνουν σε μια παρατεταμένη παρακμή.

• Επιλογή στελεχών

Η προφορική συνέντευξη

Είναι αλήθεια ότι, με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, η  προφορική συνέντευξη στις επιλογές των στελεχών της εκπαίδευσης – και όχι μόνο – χρησιμοποιήθηκε, άλλοτε περισσότερο κι άλλοτε λιγότερο, ως μέσο ανάπτυξης πελατειακών σχέσεων και πολιτικοσυνδικαλιστικών συναλλαγών. Εντούτοις, είναι εξίσου αληθές ότι, στις τελευταίες επιλογές, τόσο η μείωση της βαθμολογίας όσο και η μαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων περιόρισαν, σημαντικά, τέτοιου είδους φαινόμενα.

Πρόταση: Ριζική αντικατάσταση της προφορικής συνέντευξης με γραπτό διαγωνισμό από το ΑΣΕΠ που θα περιλαμβάνει σταθμισμένες ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών και – ανάλογες των θέσεων – μελέτες περίπτωσης.

Σχετικά με την υπό κατάθεση τροπολογία -για τις επιλογές στελεχών-  του ΥΠΟΠΑΙΘ  

1^ον  Δεν έχει δοθεί  προς διαβούλευση –μέχρι σήμερα- μια ολοκληρωμένη και συγκροτημένη πρόταση  για να διατυπωθούν  συγκεκριμένες παρατηρήσεις, σκέψεις και αντιπροτάσεις. Οι όποιες πληροφορίες, για το περιεχόμενο της πρότασης, προέρχονται κυρίως από δηλώσεις της πολιτικής ηγεσίας  και  διαρροές στα ΜΜΕ.

2^ον Δεδομένου δε ότι,  οι εμπνευστές της επικείμενης τροπολογίας ευαγγελίζονται πως η πρόταση του Συλλόγου Διδασκόντων –από μόνη της-  υπηρετεί τη δημοκρατική λειτουργία του σχολείου, τίθενται τα ακόλουθα ερωτήματα:

α) Γιατί η δημοκρατικότητα εξαντλείται μόνο στη συμμετοχή του Συλλόγου Διδασκόντων; Γιατί δεν υπηρετείται, εξίσου, από τη συμμετοχή και του Συλλόγου Γονέων & Κηδεμόνων ή ακόμη του Σχολικού Συμβουλίου κι, ενδεχομένως, του Δεκαπενταμελούς Μαθητικού Συμβουλίου, στην περίπτωση της Δευτεροβάθμιας;

β) Πώς θα συνέβαλε, αλήθεια, μια τέτοια διαδικασία; Πατάσσοντας ή μήπως διαιωνίζοντας τις προαναφερθείσες πελατειακές σχέσεις, τις συγκρούσεις και την ανασφάλεια στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας; ... Αν μη τι άλλο, φαντάζει αφελές ν’ αποσιωπάται κάτι προφανές!

Ως εκ τούτου (όπως αναφέρθηκε εισαγωγικά) η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που αφορά στην οργάνωση και διοίκηση της Εκπαίδευσης καθίσταται επιβεβλημένη, αν προσδοκούμε η εκλογική διαδικασία να μη συνιστά απλώς επίφαση δημοκρατικής λειτουργίας

3^ον Τέλος, όσον αφορά στις επιλογές των Διευθυντών Εκπαίδευσης, αξίζει να επισημανθεί η επιβεβλημένη διοικητική, νομική και ηθική κατοχύρωση του έργου τους. Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να προηγηθεί η αλλαγή του πειθαρχικού δικαίου. Στην αντίθετη περίπτωση, ευλόγως, γεννάται το ερώτημα πώς ο εκλεχθείς Διευθυντής Εκπαίδευσης, ως πειθαρχικός προϊστάμενος, δύναται να ασκήσει πειθαρχικό έλεγχο στους ψηφοφόρους του.

Τα παραπάνω συνιστούν ελάχιστη κατάθεση προβληματισμού στην... ανύπαρκτη δημοκρατική διαδικασία της διαβούλευσης!